Ισοκράτης (1)

Ο Ισοκράτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 436 π.Χ και πέθανε το 338 π.Χ. Ο πατέρας του ήταν εύπορος και το γεγονός αυτό του έδωσε την ευκαιρία να διδαχτεί τη ρητορική από φημισμένους δασκάλους.
Αναγκάστηκε να ασκήσει το επάγγελμα του λογογράφου για να βγάλει τα προς το ζην μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο αλλά ο ίδιος μάλλον δεν παρουσιάστηκε ποτέ μπροστά στο κοινό προκειμένου να δημηγορήσει. Στη συνέχεια ίδρυσε τη δική του ρητορική σχολή, στην οποία φοίτησαν και ευυπόληπτοι Αθηναίοι, όπως ο Τιμόθεος και ο Υπερείδης.
Η διδασκαλία του αποσκοπούσε κυρίως στην ανάπτυξη των ικανοτήτων των μαθητών του σε θέματα πρακτικής εφαρμογής.
Ο Ισοκράτης υπήρξε κύριος εκφραστής της Πανελλήνιας ιδέας, δηλαδή της ιδέας της συνένωσης όλων των Ελλήνων και της οργάνωσης μιας πανελλήνιας εκστρατείας εναντίον των Περσών. Όταν ο Ισοκράτης αντελήφθη πως η Αθήνα δεν θα μπορούσε να παίξει τον ηγετικό ρόλο στο πανελλήνιο όραμά του, το οποίο είχε διατυπώσει στον Πανηγυρικό του λόγο, τότε στράφηκε άλλους επιφανείς άνδρες της εποχής, όπως π.χ. τον Ιάσονα των Φερών και τον Διονύσιο Α’ των Συρακουσών, χωρίς επιτυχία. Τέλος, στράφηκε στον Φίλιππο Β' αλλά δεν πρόλαβε να δει το έργο του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος βέβαια υπερακόντισε κατά πολύ και από πολλές απόψεις το όραμα του Ισοκράτη.

Ο περί Περί Ειρήνης λόγος

Το 378 π.Χ. συγκροτείται η Β’ Αθηναϊκή Συμμαχία με έδρα την Αθήνα με στόχο να αντιμετωπίσει τη Σπάρτη, η οποία όμως σύντομα έπαψε να κινείται επιθετικά. Οι σύμμαχοι όφειλαν και αυτή τη φορά να καταβάλλουν οικονομικές εισφορές και σε αυτήν τη συμμαχία, ενώ οι Αθηναίοι στρατηγοί Χαβρίας και Τιμόθεος, ο γιος του Κόνωνα, δρουν δυναμικά στο πλαίσιό της. Γρήγορα όμως η Αθήνα εμφανίζει ξανά ηγεμονικές τάσεις και έτσι πάλι αναπτύσσονται αντιαθηναικά αισθήματα στους συμμάχους.
Τα νησιά Ρόδος, Χίος και Κως αποστατούν από τη Β’ Αθηναϊκή συμμαχία υποκινούμενα από τον σατράπη της Καρίας Μαύσωλο. Ο Συμμαχικός πόλεμος (357-355 π.Χ.) θα σημάνει ουσιαστικά το τέλος της Β' Αθηναϊκής Ηγεμονίας.
Ο λόγος του Ισοκράτη περί ειρήνης είναι ένας συμβουλευτικός λόγος, ο οποίος δεν εκφωνήθηκε ποτέ, παρά το γεγονός ότι ο ρήτορας στο κείμενό του φροντίζει να μας δώσει την εντύπωση πως ο λόγος εκφωνήθηκε στην εκκλησία του δήμου. Κυκλοφόρησε ως πολιτικό φυλλάδιο μάλλον στις αρχές του Συμμαχικού πολέμου και ίσως πριν από τη ναυμαχία στα Έμβατα (λιμάνι των Ερυθρών) όπου οι Αθηναίοι υπέστησαν ήττα.
Με τον λόγο του αυτόν ο Ισοκράτης προτρέπει τους Αθηναίους να μη προχωρήσουν στον πόλεμο κατά των συμμάχων αλλά να συνάψουν γενική ειρήνη, να αναδιοργανώσουν τα οικονομικά της πόλης τους, χωρίς να βασίζονται στα οφέλη της Συμμαχίας, και να αρκεστούν σε αυτά που τους ανήκουν, πράγμα το οποίο θεωρεί δίκαιο και προϋπόθεση για την ασφάλεια, την ευημερία και την καλή φήμη της πόλης. Ουσιαστικά ζητά να εφαρμόσει η πόλη μάλλον τη συνθήκη του 374 π.Χ., η οποία αναφέρεται από τον ιστορικό Διόδωρο (15.38) και η οποία επαναλαμβάνει τους όρους της Ανταλκιδείου Ειρήνης (387 π.Χ.), προβάλλοντας το θέμα της αυτονομίας των πόλεων, χωρίς όμως να γίνεται μνεία στις πόλεις της Μ. Ασίας και χωρίς να ευνοείται η Θήβα.
Αξίζει να σημειώσουμε πως ίσως περί τα 374 π.Χ. στήθηκε στην αγορά της Αθήνας άγαλμα της θεάς Ειρήνης, η λατρεία της οποίας καθιερώθηκε την εποχή εκείνη, η οποία σαν μητέρα κρατά στο χέρι της τον Πλούτο, έργο του γλύπτη Κηφισόδοτου. Ρωμαϊκό αντίγραφο του έργου αυτού βρίσκεται στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου (βλ. φωτογραφία).


Παναγιώτης και Βάσω, Β' Λυκείου